نقد مستند تمام چیز هایی که جایشان خالیست

به نام خالق سکوت

دغدغه!

نقطه قوت هنرمندان دغدغه است. یعنی آن‌که بدون دارا بودن دغدغه نمیتوان اثری را شکل داد که دارای فرم و نگاه سالم باشد، در عین حالی که هیچگونه شعاری ندهد.

مستند "تمام چیزهایی که جایشان خالیست" دغدغه‌مند است. فیلمساز به درستی مسئله‌ای را شناخته است و توانش را دارد که بتواند آن را به تصویر بکشاند.

مسئله‌ای به نام: سرطان سینه در زنان

انتخاب سخت است و محدودیت در سینمای ایران برای بیان کردنش نیز به همان سختی است. حال آن که با تمامی این محدودیت‌ها بشود به نتیجه دست یافت، تلاشی عظیم به شمار می‌رود.

تا قبل از تماشای این مستند هیچگاه برایم مسئله سرطان سینه آشکار نبود. اما سپس، با این مستند آن را تجربه کردم. سمپاتی به شدت کامل و بی نقص که از فرم برمیخیزد برای مخاطب این شرایط را محیا میکند که برای لحظاتی استرس شنیدن پاسخی از دکتر را داشته باشد.

اما ساز و کار مستند معمولا در ایاد یک سمپات سالم در مخاطب لنگ میزند. عملا مستند ها برای من مردی جز یک تجربه نیستند. اما تا هنگامی که با اینچنین سطحی از روایت گری با دید انسانی آشنا شدم.

فیلمساز دلسوز است و نگران. متوجه می‌شود که قرار بر آن نیست که مخاطب خود را شکنجه کند. بر اساس همین دیدگاه است که جای‌گذاری دوربین به شدت صحیح است. و بعد از آن به درستی میداند که تا چه حد کات بزند که به حس مخاطب ضربه‌ای وارد نشود. درست همانگونه که گفتم، فیلمساز ابدا شعار نمی‌دهد و شکنجه‌ای در آن روند سرطان درکار نیست. حتی ذره‌ای قصد آموزش دادن هم در اثر گنجانده نشده. چرا که ابدا هیچ‌یک از این موارد مناسب مخاطب نیست. یک زندگی کوتاه و آرام تمام آن چیزی است که از این مستند به شدت خوب میتوان استخراج نمود.

عجیب تر برایم روند چگونگی قصه است. همانطور که از ابتدا متوجه مرگ شخصیت اصلی شده‌ایم. در ادامه دیگر انتها ارزشی ندارد. بلکه این چگونگی پیشبرد این قصه است که مسئله می‌شود. یک ساعت زندگی با فردی که با سرطان مبارزه می‌کند. تسلیم نمی‌شود و در جهت حفظ خانواده خود گام برمیدارد.

خانواده‌ای که به جرات میتوانم بگویم مدت ها بود بر پرده‌ی هیچ سالنی مشاهده نکرده بودم.
خانواده‌ای که ارزش دارد. زندگی دارد و عشق دارد. عشق را زندگی می‌کند و مرگ را نیز به عشقی ابدی تبدیل میسازد.

در نهایت سادگی، گرمی، محبت انسان ها به یکدیگر است که برآیند تمام فرم مستند می‌شوند.

پس میشود بدون توهین به هیچ انسانی مستندی ساخت که بسیار تاثیر گذار باشد در حالی که فرم را نیز رعایت می‌کند.

تمام چیز هایی که جایشان خالیست به تصویر خالی می‌شود و در حس پُر.

کمی بر تمام چیز هایی که جایشان خالیست تامل کنید.

منتقد: کیان زندی